در این مطلب 13 نکته مهم درباره جلسه دفاع پایان نامه را که هر دانشجویی باید بداند را ارائه می کنیم. شکی نیست که انجام یک پروژه تحقیقاتی مهمترین بخش‌های دوره آموزش یک دانشجو در تحصیلات تکمیلی است. بر همین منوال شاید بتوان جلسه دفاع پایان‌نامه را مهمترین و به یاد ماندنی‌ترین خاطرات یک دانشجو، از دوران تحصیلش دانست. خاطره‌ای که خوب یا بد به راحتی فراموش نمی‌شود. پس باید هر چه بیشتر سعی کنیم تا این خاطره از نوع زیبای آن باشد. ارائه شفاهی رایج‌ترین روش دفاع از پایان‌نامه است. در صورت ارائه نامناسب و عدم تسلط بر بیان مطالب و عدم توانایی در انتقال مفاهیم، مطمئناً نتیجه زحمات شما آنطور که فکر می‌کنید، نخواهد شد. نحوه ارائه شما، در یک زمان 20 تا 30 دقیقه ای و آن هم فقط برای یکبار، تاثیر زیادی در کسب نمره و سرنوشت آینده علمی شما را دارد.
1- نقش مهم جلسه دفاع در زندگی تحصیلی دانشجویان
موفقیت در این جلسه نقش مهمی در زندگی تحصیلی دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی دارد؛ و بدیهی است آنان که چند ماه درگیر انجام پژوهش پایان‌نامه و نگارش گزارش آن بوده‌اند، برای ارائهء نتایج آن نگران باشند. اما فراموش نکنیم که بخشی از ارزیابی داوران مبتنی بر توان ارائه مطالب و مهارت دانشجویان در پاسخگویی به پرسش‌هاست؛ و این نگرانی از توان آنان خواهد کاست. در نتیجه، هر چه دانشجویان آرامش بیشتری داشته باشند، با سهولت بیشتری می‌توانند پاسخگوی پرسش‌های داوران باشند.
مقاله « 25 نکته مهم که در طول جلسه دفاع باید بدانیم » را بخوانید.
2- جلسه دفاع پایان نامه بده بستان استاد و دانشجو
جلسه دفاع از پایان‌نامه برای دانشجویان دکتری و کارشناسی‌ارشد معمولاً یک موضوع بسیار استرس‌آور است.موضوعی که می‌تواند یک سکوی پرتاب برای افراد باشد تا بتوانند به خوبی در جمع بدرخشند و مهارت‌های خود رابه استاد راهنما و داور ارائه کنند.جلسه دفاع پایان نامه نیز تنها یک بده‌بستان بین اساتید است.زیرا ممکن است کسی که امروز استاد راهنمای پایان نامه است در آینده داور پایان‌نامه دانشجویش باشد.به همین دلیل شهامت آن را ندارد که نمره پایین به دانشجو بدهد و یا پایان‌نامه رابا نگاهی علمی مورد ارزیابی قرار دهد.بعد از اتمام کار و جلسه دفاع، پایان نامه‌ها اغلب بایگانی شده و تنها به درد دانشجویانی می‌خورند که می‌خواهند چهارچوب نظری و پیشینه تحقیق پایان‌نامه خود را بنویسند.در واقع در این مرحله به جرات می‌توان گفت که هیچ ارتباطی بین صنعت، سازمان‌ها و نهادهای مختلف و دانشگاه وجود ندارد و هیچ ساز و کاری برای استفاده از پایان‌نامه‌های دانشجویان اندیشیده نشده است.
3- کارهایتان را به دقیقه 90 موکول نکنید
اگر شما یک دانشجو هستید که به زودی تصمیم دارید از پایان نامه خود دفاع کنید باید آمادگی های قبلی را به موقع انجام دهید هر چه کارهایتان را به دقیقه 90 موکول کنید بیشتر استرس و اضطراب می گیرید. هماهنگی های لازم برای جلسه دفاع مثل هماهنگی های سالنی که قرار است دفاعیه خود را در آن انجام دهید و شکل پذیرایی مهمانان در جلسه را از قبل برنامه ریزی کنید تا در روز جلسه با مشکل جدی که باعث بهم ریختن افکار شما و استرستان می شود مواجه نشوید از دیگر کارهایی که باید از قبل انجام گیرد آماده بودن متن، وسایل و اطلاعات مربوط به ارائه پروژه است.
4- استرستان فضایی است؟ به مشاور مراجعه کنید
بسیاری از دانشجویان با اختلال استرسی در امتحان و این گونه جلسات مواجه می‌شوند اگر فردی احتمال می‌دهد که با استرس بسیار شدید در این جلسات روبه رو می‌شود باید چند روز قبل به مشاور مراجعه کرده و کمک بگیرد اما برای همه دانشجویان کمی استرس وجود دارد برای پیشگیری و کنترل اضطراب باید از تکنیک های مقابله با آن کمک گرفت.
5- جلسه دفاعتان را شبیه سازی کنید
تمرین و شبیه سازی جلسه دفاع یکی از راهکارهای مقابله با اضطراب است برای این کار بهتر است دانشجو یک یا دو روز قبل به همان مکانی که قرار است در آن پروژه خود را ارائه کند رفته و در حضور چند نفر از دوستان خود دفاعیه را به شکل واقعی و با زمان گیری تجربه کند تا بتواند ارائه بهتری در جلسه داشته باشد.
6- از داوران و جلسه دفاع پایان نامه برای خودتان غول نسازید
استرس و اضطراب نتیجه افکار بزرگ نمایی شده و منفی است دانشجویان اغلب از ارائه دفاع، داوران و استادان حاضر در جلسه برای خود یک غول بزرگ تجسم می کنند اگر با این فکر به جلسه دفاع برویم که این پایان نامه را خودم انجام دادم و تحقیقات و زحمات زیادی کشیدم به همین دلیل اطلاعات من از همه کسانی که در جلسه هستند در این زمینه حتی از اطلاعات داوران بیشتر و جامع‌تر است اعتماد به نفستان زیاد شده و چند ساعت دفاع به بهترین شکل و با آرامش سپری می شود.
7- این قوت قلب جادویی را همراه خود داشته باشید
انجام برخی کارها قبل از جلسه و حضور بعضی افراد در اضطراب فرد نقش بسزایی دارد. بعلاوه، انجام کارهایی مثل قرآن خواندن و افکار مثبت به آرامش و بیان بهتر پایان نامه کمک می کند در بسیاری از موارد نگاه کردن به بعضی از افراد مثل داوران یا یکی از استادان موجب استرس بیشتر شده و بالعکس نگاه کردن به برخی مثل پدر و مادر، همسر یا یک دوست به کاهش استرس و آرامش کمک می‌کند به همین دلیل حتما فردی که بیش از بقیه قوت قلبتان است همراه با خود به جلسه ببرید.
8- تکنیک هایی که در کاهش اضطراب معجزه می‌کند
یکی از بهترین راه کارهای مقابله با اضطراب تکنیک تنفس عمیق است قبل از اینکه جلسه دفاعتان شروع شود پنج نفس عمیق بکشید که دم از طریق بینی و بازدم از طریق دهان صورت گیرد با این کار آرامشتان تا حد زیادی افزایش پیدا می کند. تجسم خوب، تلقین مثبت، افکار شاد و انرژی بخش باعث می شود که اضطرابتان کمتر شده و واقعا روز دفاعتان با این انرژی مثبت به پایان برسد.طبیعی است که هر دانشجو برای ارائه حاصل دسترنج چند ساله خود در برابر اساتید بزرگ دانشگاه دچار استرس و هیجان شود اما می توان با استفاده از راهکارهای ساده ای این استرس را به حداقل رساند.
9- به عنوان داور، وقتی سؤال‌ها را می‌پرسید سعی کنید روی موضوعاتی تمرکز کنید که در مورد آنها تخصص دارید
تیم جلسه‌ی دفاع دو داور دارد؛ یک داور خارجی (که در مورد موضوع شما تخصص دارد) و یک داور داخلی که ممکن است در مورد موضوعی نزدیک به موضوع شما یا کاملا مربوط به موضوع شما تخصص داشته باشند. داور خارجی معمولا کسی است که همه‌ی سؤالات را می‌پرسد و همه تصمیم‌ها را می‌گیرد، پس بهتر است در مورد مقاله‌هایی که توسط او نوشته شده است اطلاعات بیشتری به‌دست بیاورید، مخصوصا آنهایی که به هر شکلی به موضوع شما مرتبط هستند.
10- در ابتدا فکر کنید که می‌خواهید از چه مسائلی دفاع کنید و چه چیزهایی از اهمیت کمتری برخوردارند
فکر کنید که روز دفاع باید از چه چیزهایی با چنگ و دندان دفاع کنید و چه نکاتی آن‌قدرها هم مهم نیستند. آنچه اهمیت دارد ادعای شما برای نوآوری رساله و سهم آن در دانش جهانی است. اما هیچ تحقیقی بی‌عیب و نقص نیست، خوب است بدانید که چه چیزهایی را می‌توانستید متفاوت یا حتی بهتر انجام بدهید.
11- یک فهرست از سؤالات احتمالی تهیه کنید (مخصوصا سؤالاتی که از آنها واهمه دارید)
این سؤالات را از جاهای مختلفی تهیه کنید و آنها را طبق موضوع خودتان تغییر بدهید. توصیه می‌کنیم که 10 مورد از سؤالاتی که از آنها وحشت دارید را فهرست کنید. این کار خیلی مفید خواهد بود چون که با نوشتن و فکر کردن در مورد این سؤالات، استرستان کم می‌شود و احساس می‌کنید که انگار شاخ غول را شکسته‌اید.
به این ترتیب بیشتر سؤالاتی را که از شما پرسیده خواهد شد از قبل پیش‌بینی کرده‌اید و احتمالا یکی دو سؤال غیر‌منتظره هم مطرح خواهد شد.
12- جلسه دفاع مثل نشستن پشت کامپیوتر و ویرایش کردن جمله‌ها نیست
وقتی دوره‌ی ارشد را تمام کردید، یعنی تماما به پایا نامه‌ی خود مسلط هستید. اما هیچ‌وقت برای حرف زدن در مورد آن تمرین نکرده‌اید. وقتی برای دفاع آماده می‌شوید، پاسخ دادن به سؤالات را تمرین کنید. مسئلهی اصلی، حفظ کردن جواب سؤال‌ها نیست (شما که مطمئن نیستید داورها چه سؤالاتی می‌پرسند) مسئلهی اصلی این است که این نکات را چطور بیان می‌کنید. در جلسه‌ی دفاع نمی‌توانید چیزی را ویرایش کنید.
13- یک نسخه‌ی چاپ شده از پایان نامه (که با نسخه‌ای که داوران دارند یکی است) را با خودتان بیاورید
مطمئن شوید نسخه‌ای که به استاد راهنما داده‌اید با نسخه‌ی داورها یکی است (مخصوصا در مورد صفحه‌بندی). قسمت‌های مهم را علامت‌گذاری کنید و نکات و نقل‌قول‌هایی که ممکن است به کارتان بیاید را پُر رنگ کنید. اگر نمودارهای خیلی مهمی دارید بهتر است آنها را با سایز بزرگ‌تر چاپ کنید تا بتوانید در بحث‌ها از آن بهره ببرید.
احتمال خیلی کمی وجود دارد که داور بخواهد داده‌های آزمایش، نرم‌افزارهای استفاده شده یا سایر شواهدی را که برای کارتان دارید مشاهده کند. همه‌ی این موارد را به‌صورت منظم در جایی داشته باشید. بعد از اینکه رساله را تحویل دادید میتوانید این موارد را آماده کنید.
- ۹۷/۰۵/۰۱